سورفکتانت در کشاورزی چیست؟ و شامل چه محصولاتی میشه؟
سورفکتانت‌ها یا مواد فعال سطحی، ترکیبات شیمیایی هستند که نقش بسیار مهمی در کشاورزی مدرن ایفا می‌کنند. این مواد ساختاری دوگانه دارند، یعنی یک سر آبدوست و یک دم آب‌گریز، و همین ویژگی باعث می‌شود بتوانند کشش سطحی آب را کاهش دهند. کاهش کشش سطحی آب موجب می‌شود محلول‌های کشاورزی مثل آفت‌کش، قارچ‌کش، علف‌کش یا کودها بهتر و یکنواخت‌تر روی برگ‌ها و ساقه‌ها پخش شوند و به راحتی از سطح مومی یا کرک‌دار گیاهان عبور کنند. این موضوع باعث می‌شود مواد فعال بهتر جذب گیاه شوند و کارایی سموم و کودها افزایش پیدا کند.
سورفکتانت‌ها همچنین نفوذ آب به خاک را تسهیل می‌کنند و کمک می‌کنند رطوبت بیشتری در ناحیه ریشه باقی بماند تا گیاهان بهتر از آب و مواد غذایی استفاده کنند. این موضوع به‌ویژه در خاک‌های سنگین یا خاک‌هایی که آب‌گریز شده‌اند اهمیت زیادی دارد. استفاده از سورفکتانت به عنوان مکمل در محلول‌پاشی‌ها، مصرف آب، کود و سم را کاهش داده و از هدررفت منابع جلوگیری می‌کند. البته باید به دوز و نوع سورفکتانت توجه شود، چون مصرف بیش از حد یا انتخاب نامناسب می‌تواند به گیاه آسیب بزند. در مجموع، سورفکتانت‌ها ابزاری حیاتی برای افزایش بهره‌وری، صرفه‌جویی در مصرف منابع و دستیابی به کشاورزی پایدار هستند.
بنابراین اگر به دنبال خرید یا دریافت مشاوره درباره انواع سورفکتانت‌های کشاورزی و صنعتی هستید، می‌توانید به بخش محصولات سورفکتانت سایت شیمی سنتر https://chemicenter.com مراجعه کنید و از تنوع و کیفیت مواد ارائه‌شده بهره‌مند شوید. همچنین امکان خرید سوربیتان مونو اولئات (اسپن 80) و سدیم لوریل سارکوزینات به عنوان سورفکتانت‌های پرکاربرد در صنایع مختلف فراهم است.
انواع سورفکتانت در کشاورزی
۱. سورفکتانت‌های غیر یونی (Nonionic Surfactants)
۲. سورفکتانت‌های آنیونی (Anionic Surfactants)
۳. سورفکتانت‌های کاتیونی (Cationic Surfactants)
۴. سورفکتانت‌های آمفوتریک (Amphoteric Surfactants)
۵. سورفکتانت‌های سیلیکونی
سورفکتانت‌های غیر یونی
این گروه رایج‌ترین و پرکاربردترین نوع سورفکتانت در کشاورزی است. سورفکتانت‌های غیر یونی بار الکتریکی ندارند و به همین دلیل با اکثر سموم، کودها و آفت‌کش‌ها سازگار هستند. عملکرد اصلی آن‌ها کاهش کشش سطحی آب است که باعث می‌شود محلول‌های کشاورزی به طور یکنواخت روی سطح برگ و ساقه گیاهان پخش شوند و جذب بهتری داشته باشند. این دسته به ویژه برای گیاهانی با برگ‌های مومی یا کرک‌دار بسیار مناسب است، چون به نفوذ بهتر محلول به داخل بافت گیاه کمک می‌کند.
سورفکتانت‌های غیر یونی معمولاً سمیت پایینی دارند و برای گیاه و محیط زیست نسبتاً ایمن هستند. همچنین این مواد قابلیت تجزیه زیستی دارند و در دماها و شرایط مختلف پایداری خوبی از خود نشان می‌دهند. یکی از مزایای مهم این گروه، کاهش کف در محلول‌پاشی است که باعث سهولت کار و کاهش زمان عملیات می‌شود. با این حال، باید به دوز مصرفی توجه شود، چون مصرف بیش از حد می‌تواند باعث آسیب به گیاه شود.
سورفکتانت‌های آنیونی
این گروه دارای بار منفی هستند و بیشتر به عنوان عامل خیس‌کننده و کمک‌کننده به جذب مواد فعال در محلول‌های کشاورزی استفاده می‌شوند. سورفکتانت‌های آنیونی در ترکیب با علف‌کش‌ها، حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها کارایی بالایی دارند و به ویژه برای افزایش نفوذ محلول در خاک‌های سنگین یا آب‌گریز مناسب‌اند. این مواد باعث کاهش کشش سطحی آب و افزایش پخش‌شدگی محلول روی گیاه می‌شوند و به جذب بهتر مواد فعال کمک می‌کنند. البته سورفکتانت‌های آنیونی ممکن است با برخی کودها یا مواد شیمیایی ناسازگار باشند و در غلظت‌های بالا می‌توانند برای گیاهان سمی باشند. به همین دلیل، استفاده از آن‌ها باید با دقت و طبق توصیه‌های فنی انجام شود.
سورفکتانت‌های کاتیونی
این دسته دارای بار مثبت هستند و بیشتر به عنوان ضدعفونی‌کننده و قارچ‌کش در کشاورزی کاربرد دارند. این مواد به دلیل بار مثبت خود به سطوح دارای بار منفی (مانند دیواره سلولی برخی آفات یا قارچ‌ها) جذب می‌شوند و باعث تخریب یا مهار آن‌ها می‌شوند. سورفکتانت‌های کاتیونی معمولاً با سایر سورفکتانت‌ها (به ویژه آنیونی‌ها) ناسازگارند و ممکن است باعث ایجاد سمیت برای گیاه شوند. به همین دلیل، استفاده از آن‌ها در کشاورزی محدود است و بیشتر در شرایط خاص یا برای ضدعفونی ابزار و تجهیزات به کار می‌روند. با این حال، در برخی فرمولاسیون‌های خاص، به عنوان مکمل برای افزایش اثربخشی آفت‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها استفاده می‌شوند.
سورفکتانت‌های آمفوتریک
این گروه می‌توانند بسته به شرایط محیط (مانند pH)، بار مثبت یا منفی به خود بگیرند. سورفکتانت‌های آمفوتریک به دلیل انعطاف‌پذیری بالا و سازگاری با انواع کودها و سموم، در برخی فرمولاسیون‌های کشاورزی استفاده می‌شوند. این مواد معمولاً ملایم هستند و سمیت کمی برای گیاه دارند. سورفکتانت‌های آمفوتریک می‌توانند به عنوان عامل خیس‌کننده، امولسیفایر و پخش‌کننده در محلول‌های کشاورزی عمل کنند و به یکنواختی پخش مواد روی سطح گیاه کمک کنند. همچنین، این مواد در شرایط متفاوت خاک و آب عملکرد پایداری دارند و برای محصولات حساس یا شرایط خاص توصیه می‌شوند.
سورفکتانت‌های سیلیکونی
این دسته نسل جدیدی از سورفکتانت‌ها هستند که به دلیل ساختار منحصر به فردشان، قدرت خیس‌کنندگی و نفوذپذیری بسیار بالایی دارند. این مواد می‌توانند کشش سطحی آب را تا ۷۰ درصد کاهش دهند و باعث شوند محلول‌های کشاورزی به سرعت و به طور یکنواخت روی سطح برگ و ساقه پخش شوند و حتی به لایه‌های زیرین برگ نفوذ کنند. سورفکتانت‌های سیلیکونی به ویژه برای محلول‌پاشی در گیاهان با برگ‌های ضخیم، مومی یا کرک‌دار بسیار مؤثرند و جذب مواد فعال را به شدت افزایش می‌دهند. این ویژگی باعث صرفه‌جویی در مصرف کود و سم، افزایش راندمان و کاهش هدررفت منابع می‌شود. سورفکتانت‌های سیلیکونی معمولاً با اکثر کودها و سموم سازگارند و سمیت کمی برای گیاه دارند. با این حال، مصرف بیش از حد آن‌ها می‌تواند باعث سوختگی برگ یا آسیب به گیاه شود، بنابراین باید طبق دستورالعمل فنی استفاده شوند.
اگر به دنبال اطلاعات به‌روزتر و تخصصی‌تر درباره سورفکتانت‌ها و کاربرد آن‌ها در کشاورزی هستید، پیشنهاد می‌کنم به سایت شیمی صنعت، مجله مواد شیمیایی سر بزنید.
