لیکوئید شدن و راه جلوگیری از آن

لیکوئید شدن و راه جلوگیری از آن

لیکوئید شدن چیست و چه اهمیتی در بازار ارزهای دیجیتال دارد؟ مفهوم نقدشوندگی و نقدینگی ارز‌های دیجیتال یکی از مهم‌ترین مفاهیم مربوط به این بازار است. در بازاری که کاربر در هر لحظه ممکن است با چالش‌های مختلفی روبرو شده و شرایط پیچیده‌ای برای وی رقم بزند، لزوم اطلاع از مفاهیم این چنینی قبل از وارد شدن به بازار اهمیت بسیار زیادی دارد. هر چند در حال حاضر وجود صرافی آنلاین ارائه دهنده خدمات خرید و فروش ارز دیجیتال، باعث شده تا کاربران خیلی راحت بتوانند به معاملات خود بپردازند؛ اما با این حال لازم است تا معامله گران و تریدرها نیز با مفاهیم مختلف بازار آشنا باشند. این آشنایی همچنین می‌تواند باعث انتخاب ارزهای دیجیتال بهتری برای سرمایه‌گذاری نیز گردد.

در این مطلب از سایت مثبت در مورد لیکویید شدن به زبان ساده سخن می‌گوییم. همچنین چگونگی جلوگیری از لیکویید شدن را به شما آموزش می‌دهیم.

معاملات مارجین چیست؟

یک تریدر با استفاده از معاملات مارجین (Margin) یا اهرمی، می‌تواند با گرفتن اعتبار چند برابر سرمایه‌ی خود معامله کند. به این اعتبار اصطلاحا اهرم یا لوریج (Leverage) می‌گویند. بدیهی است هیچکدام از صرافی‌ها بدون ضمانت به شما وام نمی‌دهد. میزان سرمایه‌ی اولیه‌ی شما همان وثیقه یا مارجین است.

زمانی که مارجین یک پوزیشن معاملاتی به خطر بیفتد، صرافی یا بروکر برای اینکه وارد ضرر نشود به صورت خودکار موقعیت معاملاتی شما را می‌بندد. در این حالت تمام سرمایه‌ی اولیه که نقش مارجین (حاشیه) را دارد از بین خواهد رفت. به این اتفاق لیکویید شدن می‌گویند.

معاملات مارجین با استفاده از دارایی‌های شخص ثالث (بروکر یا صرافی) انجام می‌شوند. میزان دارایی قرض گرفته شده توسط وثیقه و اهرم تعیین می‌شود. اجازه دهید با یک مثال موضوع را روشن کنیم. فرض کنید 100 دلار دارایی دارید و می‌خواهید به اندازه 1000 دلار معامله کنید، شما در اینجا از اهرم 10 برابر استفاده می‌کنید. یا به عبارت دیگر اگر بخواهید وارد معامله‌ای به قیمت 1000 دلار و اهرم 10 شوید؛ باید 100 دلار را به عنوان وثیقه قرارد دهید.

صرافی‌های ارز دیجیتال یا بروکرهای فارکس، اهرم‌های متفاوتی ارائه می‌دهند. ممکن است میزان اهرم برای جفت‌ارزهای مختلف، متفاوت باشد و همچنین برای نوع قراردادها. معمولا صرافی‌های برای معاملات فیوچرز اهرم بالاتری نسبت به معاملات مارجین ارائه می‌دهند. معاملات فیوچرز در اکثر صرافی‌ها از نوع دائمی (Perpetual) هستند.لیکوئید شدن و راه جلوگیری از آن

یک مثال برای معاملات مارجین

شما با استفاده از اهرم هم شانس کسب سود زیاد و هم ریسک از دست دادن سرمایه‌ی خود را افزایش می‌دهید.

فرض کنید که ۱۰۰۰ دلار سرمایه دارید و تصمیم می‌گیرید از اهرم یک:ده استفاده کنید. این به آن معناست که شما از سرمایه‌ی کارگزار استفاده می‌کنید و با وجود این که فقط هزار دلار دارید ،با سرمایۀ ده هزار دلاری دست به خرید و فروش می‌زنید.

حال اگر خرید شما موفق باشد و محصولی که خریده‌اید یک دلار افزایش قیمت داشته باشد، شما ده دلار سود می‌کنید.

اما مشکل آنجا رخ می‌دهد که محصولی که خریده‌اید یک دلار قیمتش کاهش پیدا کند. در این حالت نیز شما به جای یک دلار ضرر، ده دلار ضرر می‌کنید.

خطر اصلی آنجاست که سرمایۀ شما صفر شود. در مثال بالا فقط کافی است رمزارزی که خریده‌اید صد دلار کاهش قیمت داشته باشد. چون شما از اهرم یک: ده استفاده کرده اید، ضرر شما ۱۰۰۰ دلار یعنی معادل کل سرمایه‌ی شما می‌شود و کارگزار کل موجودی شما را صفر می‌کند و شما با موجودی صفر از معامله خارج می‌شوید. در این حالت صرافی به اصطلاح “مارجین کال” (Margin Call) انجام داده است.لیکوئید شدن و راه جلوگیری از آن

لیکویید شدن (Liquidation) چیست؟

در بازارهای دو طرفه علاوه بر معاملات معمول دو نوع پوزیشن معاملاتی وجود دارد: شورت (Short) و لانگ (Long). در حالت اول تریدر انتظار دارد از کاهش قیمت دارایی سود ببرد و در حالت دوم از افزایش آن.

چنان‌چه تحلیل معامله‌گر درست باشد، او می‌تواند سود معامله را با استفاده از اهرم افزایش دهد. پس از بستن موقعیت معاملاتی، پول قرض گرفته شده به همراه کارمزد به صرافی بازگردانده می‌شود و مابقی به کاربر خواهد رسید. بهتر است با یک مثال این معاملات را شرح دهیم:

فرض کنید یک موقعیت لانگ با سرمایه‌ی 1000 دلاری و لوریج 10 برابر باز کرده‌اید. مبلغ کل معامله ده برابر سرمایه اولیه یا مارجین است؛ یعنی 10,000 دلار. اگر سهم یک درصد رشد کند، سود شما معادل 100 دلار خواهد بود. حال تصمیم می‌گیرید موقعیت را ببندید و 100 دلار (منهای کارمزد) سود خواهید کرد. اگر معامله را بدون اهرم انجام می‌دادید، تنها 10 دلار نصیبتان می‌شد.

این روی خوش ماجرا بود. بسیاری از معامله‌گران تازه‌کار در دام معاملات اهرمی می‌افتند. فرض کنید در همین معامله به هر دلیلی قیمت 10 درصد خلاف پوزیشن شما حرکت کند. ضرر شما با اهرم 10 برابر با 1000 دلار خواهد بود؛ یعنی کل سرمایه‌ی اولیه! در این صورت شما اصطلاحا کال مارجین ( Call Margin) می‌شوید. یا باید حساب خود را شارژ کنید یا موقعیت معاملاتی شما به طور خودکار بسته و لیکویید خواهید شد. لیکویید شدن، انحلال پوزیشن معاملاتی به دلیل از دست رفتن مارجین است.لیکوئید شدن و راه جلوگیری از آن

روش محاسبه‌ی قیمت لیکویید شدن

هنگام باز کردن یک پوزیشن معاملاتی اهرمی، قیمت لیکویید شدن به صورت خودکار تعیین می‌شود. با عبور قیمت از این مقدار، موقعیت به صورت خودکار بسته می‌شود. قیمت لیکویید شدن به موقعیت معاملاتی، میزان اهرم و همچنین مقدار وجوه باقیمانده در حساب بستگی دارد. نیازی به محاسبه نیست. صرافی‌ها همه چیز را برای شما محاسبه می‌کنند. برای درک بهتر این مفهوم با یک مثال آن را شرح می‌دهیم:

فرض کنید شما با 0.01 بیت‌کوین، یک سفارش به اندازه‌ی 1 بیت‌کوین باز می‌کنید؛ یعنی اهرم 100 برابر. فرض کنید به هر دلیلی قیمت در خلاف جهت پوزیشن شما حرکت کند. در این مثال با حرکت 1 درصد خلاف پوزیشن، تمام مارجین خود را از دست می‌دهید. به محض عبور از این قیمت حساب شما به صورت خودکار لیکویید می‌شود.

به خاطر داشته باشید هر چقدر میزان اهرم بالاتر باشد، با درصد کوچکتری از تغییر قیمت، لیکویید می‌شوید. یعنی اگر معامله‌ای با اهرم 50 برابر باز کنید، تنها 2 درصد نوسان در جهت مخالف باعث انحلال معامله می‌شود.

وقتی یک پوزیشن لانگ باز می‌کنید، قیمت لیکویید شدن پایین‌تر از قیمت ورود است. برای یک پوزیشن شورت نیز، در صورت صعود قیمت به نقطه‌ی مشخص، لیکویید شدن رخ می‌دهد.

توصیه می‌شود از اهرم بالاتر از 10 استفاده نکنید. تازه‌کارها نیز بهتر است از اهرم بیشتر از 2 استفاده نکنند.

لیکویید شدن چگونه اتفاق می‌افتد؟

در مواردی که صرافی قادر به انحلال موقعیت‌ها پیش از رسیدن به تراز منفی نباشد، برای پوشش زیان از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

1. صندوق بیمه (Insurance fund): صندوقی است که توسط صرافی نگهداری می‌شود. این صندوق تاسیس شده تا اطمینان حاصل شود تریدرها سود خود را به طور کامل برداشت کنند و همچنین متحمل زیان‌های غیرضروری نشوند.
2. سیستم زیان‌های اجتماعی (Socialized Losses): در این روش زیان‌های موقعیت‌های ورشکسته بین تمام معامله‌گران سودآور تقسیم می‌شود.
3. لیکوئید شدن با اهرم‌زدایی خودکار (Auto-deleveraging liquidation): با استفاده از اهرم‌زدایی خودکار، صرافی موقعیت‌های معامله‌گران را بر اساس اولویت و با توجه به میزان سود و اهرم لیکوئید می‌کند تا موقعیت‌های دیگر را پوشش دهد.

 جلوگیری از لیکوئید شدن

لیکوئید شدن در بازار ارزهای دیجیتال به طور خلاصه به معنای ضرر در قرارداد‌های آتی با صرافی است. در این حالت صرافی به عنوان جبران خسارت، اصل دارایی شما را نقد کرده و آن را به حساب خود منتقل می‌کند. انجام معاملات آتی یکی از روش‌هایی است که تریدرهای حرفه‌ای برای کسب سود انتخاب می‌کنند. روشی که با داشتن ریسک بسیار زیاد، امکان کسب سود زیاد را هم فراهم می‌کند.

با این حال استفاده از اهرم قراردادهای آتی، ابزاری نیست که به تریدرهای تازه کار یا حتی حرفه‌ای پیشنهاد شود. کوچکترین اشتباه در این کار ممکن است باعث از دست دادن رمزارزها شود و تمام سرمایه شما در صرافی را به خطر بیندازد. به علاوه، هیچ راهی برای جبران این خسارت یا مذاکره با صرافی برای لغو قرارداد وجود ندارد. لیکوئید شدن و راه جلوگیری از آن

بنابراین فقط زمانی از معاملات مارجین استفاده کنید که کاملاً به پیش‌بینی خود ایمان دارید. همچنین میزانی از سرمایه را وارد این معامله کنید که از دست دادن آن آسیب جدی به شما و زندگی‌تان وارد نخواهد کرد.

مهم‌ترین و موثرترین راه برای جلوگیری از لیکویید شدن تعیین حد ضرر است. علاوه بر این، در میزان اهرم زیاده‌روی نکنید و از کراس مارجین نیز می‌توانید استفاده کنید.

اهمیت لیکوئید شدن در بازار ارزهای دیجیتال

برای درک هر چه بهتر اهمیت لیکوئید شدن در ارزهای دیجیتال، شما را با یک مثال ساده از بازار بورس خودمان همراه می‌کنیم. در بازار بورس ایران سهم‌هایی مانند فولاد، فملی، وتجارت و مواردی از این دست ارزش بازار بسیار زیادی داشته و شما می‌توانید حتی چند میلیارد تومان را نیز در این سهم‌ها سرمایه گذاری کنید. برای خروج از چنین سهم‌هایی با این میزان سرمایه نیز با چالش خیلی زیادی روبرو نخواهید شد و می‌توانید در کمتر از چند ساعت، تمام دارایی‌های خود را به پول نقد تبدیل کنید. اما در این بین سهم‌هایی مانند لکما، کدما و مواردی از این دست هم هستند که کل ارزش بازار آن‌ها ممکن است به این اعداد و ارقام هم نرسد.

حال تصور کنید که چند میلیارد از این سهم‌های کوچک را خریداری کرده باشید. حتی در سودهای بالا نیز اصلا خریداری وجود ندارد که شما بتوانید پول خود را نقد نمایید. این موضوع مهم در بازار با عنوان میزان نقدینگی شناخته می‌شود که در بازار رازهای دیجیتال نیز دقیقا به همین ترتیب وجود دارد. شما باید بر اساس میزان ارزش بازار و معاملات روزانه یک ارز دیجیتال، سرمایه مورد نظر برای ورود به آن را در نظر بگیرید. در غیر این صورت ممکن است در یک دام بسیار بزرگ گرفتار شده و عملا حتی نتوانید تمام دارایی خود را به پول نقد تبدیل کنید. این مهم در بازار ارزهای دیجیتال با عنوان لیکوئید شدن شناخته می‌شود. لیکوئید شدن و راه جلوگیری از آن

صندوق بیمه چیست؟

صندوق‌های بیمه از تریدرهای ورشکسته در مقابل زیان‌های غیرضروری محافظت می‌کنند. علاوه بر این تضمین می‌کنند که دیگر معامله‌ها به سود خود خواهند رسید. هدف اصلی این صندوق‌ها، کم کردن موارد لیکویید شدن از طریق انحلال خودکار است. با ADL یا اهرم‌زدایی خودکار، موقعیت‌ها تریدرها به صورت خودکار منحل می‌شود. در چنین شرایطی، ممکن است پوزیشن‌های مخالف با اهرم بالا نیز لیکویید شوند.

منابع این صندوق با موقعیت‌های لیکویید شده تامین می‌شود. وقتی سفارشی با قیمت کمی متفاوت با قیمت لیکویید شدن منحل شود، تفاوت مثبت وارد صندوق می‌شود. این مدل فقط برای صرافی‌های ارز دیجیتال نیست. صرافی‌های سنتی نیز از این شیوه استفاده می‌کنند.